Το Μοναστήρι του Μεσοποτάμου υψώνεται ανατολικά της Φοινίκης. Κοντά στην κώμη και ανατολικά αυτής βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, από το οποίο σώζεται το καθολικό και τμήμα ενός πύργου (καμπαναριό).
Κατά το Μυστακίδη κτίστηκε το 306 μ.Χ. από το Μεγάλο Κωνσταντίνο και ξανακτίστηκε από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Θ’ τον Μονομάχο (1042-1045). Το μοναστήρι είχε άλλοτε γύρω-γύρω ψηλό καστρότοιχο που στεφάνωνε σαν οχυρή ακρόπολη ολόκληρο το λόφο. Στο καστρότοιχο , στα κελιά, τους τοίχους της εκκλησίας και στα άλλα κτίσματα είχαν χρησιμοποιηθεί πολλά λιθάρια αρχαίων κτισμάτων της ελληνορωμαϊκής εποχής, αρχιτεκτονικά μέλη, αγκωνάρια, κιονόκρανα, ανάγλυφα κλπ. φερμένα από τα ερείπια της αρχαίας Φοινίκης. Το πλινθοπερίκλιστο σύστημα δομής και ο πλούσιος κεραμοπλαστικός διάκοσμος των ανωτέρων τμημάτων της τοιχοδομίας, καθώς και το περίστωο θυμίζουν τη ναοδομία του Δεσποτικού της Ηπείρου. Το μήκος του ναού είναι 18 μ περίπου και πλάτος 11 μ. Θόλοι και τρούλοι και αετώματα, κολώνες και κεραμοπλαστικές διακοσμήσεις δείχνουν ότι ο ναός ήταν ένα μεγάλο και λαμπρό οικοδόμημα, περίπλοκο και κομψό αρχιτεκτονικό αριστούργημα.
(Βασίλειος Μπαράς, «Το Δέλβινο της Βορείου Ηπείρου και οι γειτονικές του περιοχές», Αθήνα 1966).
Διακρίνεται για την αρχιτεκτονική πρωτοτυπία του. Ο κύριος ναός είναι δίκλιτος και στεγάζεται με τέσσερις τρούλους, που στηρίζονται στους εσωτερικούς τοίχους και σε ένα κεντρικό κίονα, που ήταν ανεπαρκής για να στηρίξει ένα τόσο μεγάλο βάρος και εγκλωβίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα σε ένα ογκώδη πεσσό. Ο Νάρθηκας που καλύπτεται με τρεις ημικυκλικούς θόλους και στεγάζεται με τρεις δίκλινες στέγες, χωρίζεται από τον κύριο ναό με τέσσερις κίονες. Ανατολικά προεξείχαν δύο πεντάπλευρες αψίδες- σήμερα έχουν αντικατασταθεί από μία πεντάπλευρη-ενώ στοές που δεν σώζονται, περιβάλανε το κτίριο από τρεις πλευρές. Στον Άγιο Νικόλαο έζησε για ένα διάστημα και έγινε μοναχός ο όσιος Νήφων, ο καταγόμενος από το χωριό Λούκοβο.
Ως Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ι κατηγορίας χαρακτηρίστηκε στις 03.17.1948 και στις 23.09.1971.